Nesta ocasión os nosos compañeiros decidiron facer uso dos medios audiovisuais para recoller a entrevista a outro dos filósofos galegos contemporáneos.
Deixamos aquí o enlace para que todas/os poidamos desfrutar dela: https://youtu.be/yccBjv4cxuA
Pois esto é bonito, eu creo que a todos os que estudamos filosofía temos aí como un momento onde se nos aparece así como unha luceciña que nos leva a escoller este camiño. Supoño que a vosa experiencia persoal tamén. O demostra non precisamente está socialmente moi moi avaliado e non se nos empurra a que se escolla esta traxectoria académica. Entón, pode ser por un profesor ou profesora ou porque tes un familiar, un referente, un amigo que se adica a isto e che conta e che fala. Pero no meu caso foi a partires de, non sei moi ben por que ou non sei ben de onde collín a referencia, pero foi a partir de que lin os ensaios de Michelle de Montaigne cando ía en terceiro de BUC, eu estudaba todavía en BUC, e, pois collín o volume un dos ensaios na biblioteca, e literalmente me deixou abraiado a súa maneira de enfocar os problemas, de encaralos dende unha perspectiva á vez persoal pero universal, é dicir, amosando que hai moitos problemas que son necesarios que reflictas sobre eles dende unha posición autónoma túa, que fagas o esforzo por entender pois o que significa que existan diferenzas entre as persoas ou o comportamento, ou os distintos valores e códigos morais que artellan a vida das persoas en distintas sociedades, pero que á vez intentes ofrecer unha resposta que sexa o suficientemente consistente como para que sexa xeral, iso é o que intenta facer Montaigne continuamente en torno a un montón de temas. E ademais, me gustaba moito esa apertura de miras, esa perspectiva tan ampla, esa capacidade para interesarse por practicamente por calquera aspecto e dende o detalle máis pequeno e nímio, ser capaz de ir tirando do fío e ir ofrecendo unha visión, que a min me parecía moi intensa, moi rica, non sei, me parecía que detrás desa reflexión a persoa crecía, como que o crecemento persoal está baseado non en logros materiais, ou non en ter éxito profesional, senón nesa especie de comprensión ampla de como funcionan as cousas. E logo porque detrás dos ensaios hai unha idea que para min aínda segue sendo hoxe un referente no meu traballo que é que o pensamento máis interesante é o que respecta a diferenza e o que intenta comprendela e achegarse a ela sen dominala sen tomala, sen apropiarse dela e dende logo coa vocación de aprender de interesarse polo que fai alguén, que non se comporta coma ti, non fai o que ti fas. E logo, e xa remato, e porque en Montaigne, ademais hai un montón de referentes clásicos, e a partir de aí, citas de Platón, citas de Aristóteles, citas de Epicuro, citas de Cicerón, citas do mundo clásico, que te ensinan que nos clásicos se atopan en realidade a riqueza teórica que temos que nós aínda que estar moi atentos a elas.
Bueno, todos en filosofía nos adscribimos a unha corrente filosófica. A vós, se vos acaba interesando de verdade e continuades coa filosofía despois da carreira, veredes que polos propios intereses particulares ou polos autores ou autoras que vos vades atopando, hai algúns cos que vos sentides representados e como que algún que falan da mesma lonxitude de onda que pensas ti. No meu caso pasou algo así con Vattimo, Giovanni Vattimo, foi así como o primeiro pensador que me adiquei a estudalo con seriedade, con profundidade, que non sei se sabedes que Vattimo é o principal representante, pódese denominar hermenéutica crítica, pensamento débil e dende entón, é certo que me teño achegado a un montón de correntes distintas, de escolas diversas e auotres e autoras que non teñen moito que ver con esta proposta, pero ao final sempre os leo dende a clave teórica propia do pensamento débil ou da hermenéutica crítica, sempre fago como unha especie de contraste. Isto forma un pouco parte das ideas claves da hermenéutica crítica que é que nós nunca vemos a realidade dunha maneira directa, de modo que non hai un suxeito e un obxecto, e non somos entidades neutras, ascéticas que vemos as cousas tal e como son. E o obxecto se nos presenta como algo que podemos apresar completamente, senón que nós sempre estamos dentro, pertencemos a un contexto, estamos nunha tradición , formamos parte dunha comunidade lingüística, temos as nosas experiencias persoais, os nosos gustos, os nosos intereses, e todo eso está xogando como un mediador na nosa maneira de comprender a realidade que polo tanto non é unha realidade maiúscula, non hai unha verdade obxectiva, senón que son microposicións, posicións débiles, isto é situadas, contextualizadas. Isto non quere dicir que as nosas posicións sexan relativas, que valgan todas igual unhas que outras, non, senón que para analizar como observamos a realidade temos que ter en conta que todos eses condicionantes que nos fan que vexamos a realidade desa maneira e non doutra. Entón, a min me pasa esto, eu vexo a realidade ou as problemáticas de carácter filosófico dentro da intermediación que me ofrece a hermenéutica crítica, entonces si, probablemente sexa un pensador debilista ou debolista.
3. En relación coa túa tese, como foi esa tese e non outra? E quen foi quen te guiou na súa elaboración?
Pois a tese foi por esto que vos comentei, pero en realidade eu primeiro aprobei as oposicións de secundaria. Eu acabei a carreira e me puxen a estudar as opos de secundaria, isto que me comentabas antes, que vamos facer, que vou facer ao acabar a carreira, e miña nai xa me dicía, a ver agora que fas, entón dixen, mecago en diola, vou aquí, vou a labrarme un futuro e me puxen a estudar as oposicións, e saqueinas bastante pronto por sorte. Entón, logo empecei coa tese e o que pasa é que mentres que eu estaba, xa na carreira, e ao rematar, mentres estaba a preparar as oposicións, fixemos unha especie de colectivo, de compañeiros meus de filosofía, algúns que xa marcharan a estudar a outras universidades, algúns a Barcelona ou a Complutense ou a UNED, e mantíñamos o contacto e formamos un colectivo que se chamou Proxecto Derriba, e aí o que intentábamos era traer pensamento contemporáneo á lingua galega. Entón, cada un, dentro das súas posibilidades, escolleu así algún autor ou autora coa idea de facer cursos, facer conferencias, escribir textos, empezamos a publicar unha revista. Digamos que eu me metín un pouco co pensamento italiano en xeral e con Vattimo en particular, entón empecei a traballar por aí e me puxen cos cursos de doutoramento, e nos cursos de doutoramento, agora é un máster o que se fai, fas a tese, pero eu aínda nos cursos de doutoramento o segundo ano tíñamos que facer unha tesina. Entón eu fixen a tesina sobre Vattimo e digamos que te colocan para que che dirixa a tesina alguén que sexa próximo ou vinculado ou especialista, e a min puxéronme coa especialista máis importante de, eu creo que de hermenéutica dende Heidegger, dende Nieztsche ata Vattimo, pasando por Gadamer e por outros autores como Ricoer, que é Teresa Oñate. Entón me puxen a traballar con Teresa Oñate, que xa me dixo que tiña que facer a tese de Vattimo, e ás veces aí, cando che din con moito interés que “tes que”, pois dis, bueno, entón fixen a tese sobre Vattimo, pero bueno intentando vinculalo con todos ese autores de hermenéutica.
4. Cales dirías que son as influencias que tiveches?
Pois eu non sei que tipo de filosofía vos gusta, pero se non vos gusta a filosofía analítica, isto é hai un pensamento causal onde unha idea me leva a outra e onde parece que tes que seguir unha especie de cálculo dedutivo e inferir consecuencias a partir das premisas que ti tes, se non vos gusta eso, pois entón probablemente vos sintades atraídas por un sentido filosófico que é máis literario, moi discutido isto de se son auténticos filósofos, claro, todos analíticos os anglosaxóns, os ingleses e norteamericanos se tirán os pelos ante isto, que é de corte nietzschiano, que é un pouco o que inaugura esta maneira de escribir, suxestiva, cargada de imaxes e símbolos, metáforas, nas que o lector ten que facer o esforzo de comprender que é o que se me está dicindo, non é vou demostrar esta tese, parto de aquí e chego a esto, pum pum pum, non hai que, é un estilo de escritura que prolifera que vai avanzando conforme, como se fai na escrita creativa me parece. O estilo de filosofía que a min me gusta ten moito de estilo de escrita creativa, entón pois todos eses pensadores que recolleron esa maneira de filosofar, que xurden en Nieztsche, ou teñen nel así como o primeiro gran referente na época contemporánea, porque ao fin e ao cabo Nieztsche vive na segunda metade do século XIX, pois entón a partir de aí Heidegger, Deleuze, Derrida, Foucault, e todos estes autores contemporáneos que vos comentaba e algún outro Roberto Espósito, que é outro autor italiano que vos animo a ler, outros incluso, máis polémicos, Zizek, me gusta polo que ten de poñer a cara para que lla rompan coas súas teses polémicas, e logo moitas autoras, a verdade é que filósofas cotemporáneas hai moitísimas moi interesantes. Probablemente a que controlo máis é Rosa Brandotti, que tamén vola recomendo, Judith Butler, Vandana Shiva, esas son un pouquiño. Pero eu non lles chego nin a altura dos tobillos.
5. Como evolucionou o teu pensamento?
Pois non sei se evolucionou, si que evolucionou a escrita, eso si que moitos cambios a miña maneira de acceder ao problema. Probablemente non sei se vos pasa que cando, aparentemente dominades máis un problema porque tendes máis referencias as cales achegarvos entón tes unha composición, digamos máis ampla de como opera un determinado discurso e nun contexto determinado, pois precisamente me resulta máis difícil lanzarme a unha escrita en relación a esa cuestión. Entón agora son moito máis cauteloso, son moito máis precavido á hora de atreverme a soster unha determinada tese e traballar con ela, entón eso estame levando a adoptar nas miñas investigacións, que basicamente son de lectura, de lectura e exposicións, pois ao final sempre acabas poñendo de ti, ao final estás interpretando o que di ou deixa de dicir alguén. Entón, estou optando que máis de defender determinada tese, por sinalar un conxunto de problemas que se abren en torno a un determinado problema. Entón, ese foi un pouco o enfoque ao que me acheguei ao tema da eutanasia, porque me acheguei ás cuestións que tratei en Vir a menos, e sobre todo as cuestións vinculadas ao transhumanismo, onde alguén que lese os libros podería pensar tampouco é que haxa unha opinión definida en torno a ese problema. Probablemente a miña visión quede tan agochada ou quede como moito suxerifa ou non debuxada, polo que igual, quen lle bote un ollo a eses textos se quede un pouco insatisfeito, pero me parece máis interesante facelo así, que logo o que le chegue unha conclusión por si mesmo, que pense un pouco sobre as ideas que foron aí aparecendo ou que investigue pola súa conta. Bueno, aquí hai esta serie de perspectivas, se veron estas ideas, se tocaron esta serie de autores ou autoras, pero bueno, aquí o debate non esta nin moito menos pechado, que parece que só os moi grandes poden defender así con soltura e confianza unha serie de teses. Por iso, por exemplo de Zizek, co que estou en desacordo en moitas cousas, pero que me gusta moito esa capacidade que ten el para, bueno, vou defender esto e veña. Eu creo que a miña maneira de elaborar pensamento filosófico se vai difuminando un pouco máis.
6. Cales dirías que son as túas liñas de investigación a grandes trazos?
Bueno, orixinariamente hermenéutica, e logo todo o que vai vinculado a ela, claro. A min me interesan moito os problemas concretos e creo que a filosofía o que nos ofrece é unha ferramenta crítica para entender a realidade na que vivimos, pero para actuar sobre ela. O sea, eu creo que os gregos, todos os gregos defendían esto e as escolas helenísticas aínda máis. A filosofía é unha maneira de vivir, o que ti pensas te debe de levar a comportarte dunha determinada maneira na túa vida, pero claro, a filosofía práctica, por si mesma é inconsistente, ou polo menos tal e como me parece a min, se non se sustenta nunha concepción da realidade, é dicir, na ontoloxía. O sea, que por moito que ti teñas unha vocación práctica e te interesen cuestións como o feminismo, ou a teoría queer, a ecoloxía, o animalismo, é dicir, cuestións de profundo carácter ético ou político, ou o retorno dos totalitarismos, ao final a túa perspectiva tense que basear nunha determinada maneira de concebir como son as cousas. Entón interésame moito a ontoloxía, de feito, recurrentemente aparco eses outros temas e me meto máis en perspectivas que serían de filosofía dura. Agora por exemplo, adiquei o último ano e medio estiven lendo moito o que se chama ontoloxía orientada a obxectos, que non sei se vos soa un pouco, bueno, é unha proposta que formulou un tío que se chama Graham Harman e a partires de aí foron aparecendo unha serie de autores un pouco vinculados aí para criticalos ou estar ao seu favor, entón eso, hermenéutica, ontoloxía e logo cuestións que eu vou vendo que temos que debater hoxe, que a filosofía tense que posicionar co pouco que un pode contribuír ao debate, pois ten que polo menos amosar que hai un interese filosófico en por exemplo no transhumanismo ou esto que vos comentaba, o animalismo. Agora traballei bastantes cousas de realidade e ecoloxía, pero a aproximación é ontolóxica, por exemplo publiquei un texto que é Fundamentos ontolóxicos da ecoloxía. e claro, igual alguén que é ecoloxista pois igual non é a lectura que en principio máis lle interesa ler, porque xa dá por sentado que hai que ser ecoloxista, pero non, nós temos que preguntarnos dende onde nos posicionamos para que a ecoloxía sexa unha posición lexítima, e eso é ontoloxía. Entón, hermenéutica, ontoloxía e bueno problemas derivados da filosofía práctica.
7. Profesionalmente en que punto estás da túa vida?
Pois, acabo de empezar na universidade, estiven moitos anos de profesor de secundaria, moitos anos en moitos sitios de Galicia. Foi unha experiencia moi bonita, pero apareceu a posibilidade de entrar na universidade de Vigo e acabo de entrar fai uns meses e de momento para min a experiencia está sendo moi boa porque tes liberdade para desenvolver un traballo de investigación que é o que se pide. Ata agora eu fixen todo este traballo de investigación, non vou dicir por vocación, pero porque quixen, non remunerado nin recoñecido. De feito, tampouco se espera iso, nin remuneración nin recoñecemento, pero bueno, porque me apetecía. Pero agora sí que forma parte da miña traxectoria profesional e do que teño que facer, teño que impartir aulas, pero tamén teño que investigar. Entón, nese sentido estou bastante contento. É certo que non estou na facultade de filosofía, xa que na universidade de Vigo non se da o grado de Filosofía. Estou na facultade de Ciencias da Educación e Traballo Social, pero teño unha materia que é propiamente filosófica e o meu pobre alumnado, pois está tendo que ver correntes filosóficas contemporáneas, dende Heidegger ata o animalismo.
8. Formas parte dalgún grupo de investigación filosófica?
Sí, formo parte dun grupo de investigación que se chama Hercritia, que é unha derivación dun grupo de investigación que había na UNED que se chamaba Onleñeres (que era ontoloxía, linguaxe, hermenéutica e estética) e agora decidiron poñer este nome que é hermenéutica crítica, entón fanse moitas cousas en realidade. Os grupos de investigación en filosofía xeralmente o que tratan é de promocionar investigadores e difundir o pensamento, non que se vai creando, porque ao final a filosofía é todo unha relectura, é todo unha volta sobre, para ofrecer algo que sexa parcialmente novidoso. Entón fanse moitas cousas; congresos, seminarios, publicacións, cursos de mestrado, intercambio de profesorado, intercambio de alumnado, se están xerando becas de postdoutoramento, becas de predoutoramento, traducción de textos, e bueno, todo ese traballo que é no que consiste a investigación en Filosofía.
9. Como foi a túa experiencia na UNED e na USC respectivamente?
Eu estudiei na universidade de Santiago, e o doutoramento enteiro fíxeno na UNED e agora son profesor-titor na UNED na Coruña. En canto a miña perspectiva diferente como alumno nunha e noutra, é que claro son cousas distintas tamén, é un pouco inxusto comparalo, pero bueno, agora podo facelo dende a perspectiva do profesor. En Santiago na presencial está todo como máis regrado. Eu creo que no momento no que acabei a carreira se comezaron a facer máis seminarios e houbo un pouco máis de interese en introducir ao alumnado no que é a investigación filosófica, pero me daba a sensación que tiña aínda esa mentalidade case de secundaria ou de COU, de pensar...haber que me entra? Esto teño que estudalo ou non? Este texto teño que aprendelo? Que pregunta nos vai caer? Tiña aínda esa mentalidade un pouco instrumental, mentres que logo xa na UNED era todo máis aberto, a túa bola. Tes estas materias, ti que queres investigar? Que temas te interesan? Entón, claro ahí tes que pensar que te interesa a ti, polo que é enriquecedor porque te da a posibilidade de ter a liberdade para escoller as túas referencias bibliográficas, os temas que a ti te interesan. Despois como profesor-titor da UNED, a UNED é moi ampla, teñen uns manuais que son amplísimos. Entón o que se intenta creo eu é de sintetizar, de atopar o que é relevante, o que verdadeiramente o alumnado debera de saber, e eu creo que o alumnado tamén busca un pouquiño eso, que o orientes entre todo este marasmo de pensadores, escolas e correntes, que é relevante ou onde me teño que apoiar, entón na UNED se da moita mais liberdade ao alumno, non hai esa guía que tedes vos, ou na que vos os podedes axudar na USC co profesorado.
10. Cal é o teu proceso de escritura?
O meu proceso de escritura é de enfadarme conmigo mesmo, polo mal que escribo. O proceso de escritura é un proceso de corrección. Entón o que fago é que, hai algúns momentos nos que supoño que vos pasará a vós, estás máis lúcido, entón escribes moito e tes máis facilidade para escribir, entón escribes, e logo, borras, e reestructuras, isto debería ir aquí, isto debería ir alá. Pero en realidade o que estou vendo que funciona mellor é de facelo dunha maneira moito máis tradicional. Sentarme diante dun papel, non diante do ordenador, e facer por esquema, que quero dicir? Que ideas son as que quero dicir? Que autores ou autoras traballan estas ideas? E dentro desto, que é o que a min me parece máis atractivo, máis suxestivo, está menos traballado, por onde se pode tirar un pouco máis á hora de investigar, e intentar seguir un fío estructurado. A escrita non ten que ser esto de premisa-conclusión, pero si que ten que ter un fío argumentativo, ten que haber unha coherencia interna que amose que se están dicindo certas ideas que se orientan cara un determinado lugar, que o que se di sexa cabal. Por iso a min me axuda moito facer eses apartados, entón se quero facer un artigo, teño 15 páxinas quero falar destes catro puntos, teño este marxe para escribilo, e se son textos maiores ou un libro, entón o divides en capítulos e vas facendo unha técnica semellante, pero digamos que do esqueleto á escrita e logo sobre todo corrección, corrección, moita corrección, moito borrado, por iso cando leo algo que escribín fai tempo me gustaría borralo, eliminalo, que non existira ou volvelo a reescribir, corrixilo
Nota: Antes de comezar, cabe dicir que a entrevista foi transcrita. Tratamos de que a lectura sexa o máis asequible posible.
Para
empezar a entrevista, gustaríanos saber, antes de tratar de facelo nós, como te
definirías? Quen é Rebeca ou quen cres que é?
- Sabedes que o das identidades... [risas] Podo recoñecer en min certas tendencias que igual se poden traducir a defectos... trazos da miña personalidade que se repiten e que se poden recoñecer ao longo dos anos... -
Como imaxinábamos que non sería unha pregunta doada de contestar... dinos, con que adxectivo te definirías?
- Directa. É unha característica que me senta ben, porque non gardo iso que pode crear algún tipo de malestar, polo que ser directa é un xeito de fluír, ben con aquilo que me gusta ou co que non. [...] Alén disto, tamén son unha persoa de rutinas. Os hábitos axúdanme a ordenar o que teño por facer e saber como quero e como non quero vivir. En certo modo, considero que me permite telo máis presente e xero resistencia ás dinámicas impostas. Spinoza falaríanos da cantidade de enerxía-potencia: a cantidade de enerxía que tes e en que tipo de afectos se traduce. O que pasa é que ese é o reto, que ás veces non podes operar directamente aí, pero si podes igual razoalos nun plano político. Nese sentido xa che permite certa distancia... son moi Spinoza nese sentido.-
E
que afeccións tes?
- Pois... en canto deporte... a natación. Non de forma profesional, senón que vou un par de veces a semana. Tamén ioga. Facer deporte axúdame na vida diaria a estruturarme, xa que son unha persoa nerviosa. É unha maneira de liberar enerxía e adquirir certa disciplina.-
Cal
dirías que é a túa habilidade especial?
- O pan. De vez en cando fago pan. Outras cousas non, non me gusta cociñar. Por temporadas si que o fago, para ceas con amigos... e gústame, pero si que son temporadas moi localizadas na miña vida. Aparte tampouco é que teña moito tempo... De feito, inventei uns que tiñan fariña de trigo morena e de centeo, e mesturábaas. Despois facía os bolos e preñábaos de varias cousas, pero había uns que os facía con media onza de chocolate Chaparro, o chocolate de Ourense, claro, e queda entón coma un "bollicao". -
E
música, tocabas algo? Que escoitabas?
- Na miña casa, a miña irmá, a veciña e máis eu bailábamos cara o espello e así...
Tocaba a bandurra na banda da escola. Estiven na banda cinco ou seis anos. Fomos a Madrid e cousas así... Collín a bandurra porque era un pouco máis pequena. Miña irmá colleu o laúde, pero co tempo pensei... se tivera collido a guitarra igual podía ter un grupo... [risas] Onde vou coa bandurra...? [risas]
En primaria tamén collemos algún instrumento: frauta, triángulo... A min gústame moito a música. Escóitoa todo o tempo. Quizais as primeiras que escoitei coa miña irmá, dos anos sesenta-setenta, foron Blur, o grupo anterior a Gorillaz, pop británico moi crítico xa daquelas.., grunge, rock progresivo, electrónica... pero non son moito de controlar categorías. Aí non teorizo... (aínda).
Hai unha tradición dentro do pop
británico de descrición de personaxes a un nivel moi alto nas letras. Aparte que Blur tiña un estilo de crítica social moi interesante, era máis conceptual... non
dun xeito tan evidente.
Encantaríame ir a clase para ter certos conceptos. Gustaríame ter as ferramentas para poder analizar a música; por exemplo, o outro día estábamos escoitando un artigo en clase dunha entrevista sobre a representación neoliberal no trap que resulta moi interesante de traballar.
Cóntanos
un pouquiño acerca do teu fogar. Onde naciches, te criaches...? Identifícaste
como ourensá, santiaguesa... ou poderíamos dicir que algo
nómade?
- Son de Ourense. Nacín no ano 1979 o 19 de decembro, no Barrio de San Francisco, un barrio obreiro de emigrantes retornados, onde había a dinámica de coñecer a todos os veciños e facer moita vida xuntos. Ía a escola Divino Maestro, que era de monxas, pero nese momento, nos 80, era público. Logo xa nos 90 se fixo concertado, pero nese momento nos coincidía. Seguín indo até oitavo de EXB. Nesta etapa vivía cos meus pais e a miña irmá e a rutina era de ir á escola, facer deberes e xogar coas amigas. Sempre fun unha nena promiscua en canto á escritura. Recordo con oito anos facer contos e ensaios, encadernalos e decoralos con debuxos. Con nove, as miñas amigas e máis eu fomos a clases de mecanografía. Os estudos posteriores foron no Otero Pedrayo [instituto de secundaria].
A miña nai segue vivindo en Ourense. Meu pai morreu vai 10 anos, e eu sempre vou, volvo constantemente. Como dicían nunha serie: "La casa de mamá es business class" [risas]
No
instituto, ti sabías que querías seguir estudando?
- Si, sabía que quería estudar xornalismo. Aparte, en sétimo de EXB fixen un informativo de media hora cunha das miñas amigas e representámolo. Repartimos as noticias, bueno, a verdade é que eu escribíraas todas... Estaba moi pendente do que pasaba no mundo. De feito, escribíralle a María Rey [periodista], que traballaba en Antena 3, contestáranos, e en oitavo de EXB fomos a visitar Antena 3. Aí aínda non tiña moi claro..., a miña ideoloxía si, pero o de Antena 3 non... [risas]
Despois, en 1º de BUP, cando xa sabía con seguridade que quería ser xornalista, tiña a conciencia ambiental moi precoz, cambio climático e todo o relacionado... "Era una pequeña Greta" [risas] Eu xa avisara e nunca me fixestes caso... [risas] Daquelas as profes de EXB dixéranme se podía dar unha conferencia para os de sétimo e oitavo sobre temática ambiental, e separara a conferencia en seccións, temáticas...
Sabía
o que quería estudar, pero no instituto atópaste con xente que ten outros intereses... Vas cos teus amigos e tes un desenvolvemento a distinto nivel... Si que despois, no que era o noso 3º de BUP, que é o que agora é 1º de BAC, escollíamos ciencias ou letras, e aí xa tiñas a xente coa que compartías intereses e tiñas máis afinidade. Na carreira é onde en realidade me sentín máis cómoda. Eu en todo o
instituto sabía que quería facer xornalismo, que se precisaba unha nota alta, entón estudaba todo o tempo. -
Que opinaba a túa familia de que quixeras estudar periodismo?
- A miña familia si que lle parecía ben o que quería estudar. O curioso é que un día fun onde o orientador para falar diso e díxome: Rebeca, as vocacións cambian... [risas] -
E logo estudando en Santiago, que tal?
- Logo na carreira ben. Na universidade cheguei a xornalismo e non me gustaba. Me parecía que faltaba contido, e iso que en primeiro de xornalismo tiñamos clase con Beiras de economía, con Barreiro; os dous Barreiros, un que daba historia de Galicia, que morreu hai pouco, e logo co outro. Carlos Allones... Claro, no momento pensabas "bah", pero chega o momento no que vas coller un libro a biblioteca, neste caso de economía, Capitalismo y familia, e vexo que é de Carlos Allones, o meu profesor de antropoloxía! A conta disto lle escribín, conteille que fora alumna súa... tal... e viñera aquí. El está dando en políticas.
O importante é que, aínda que no momento o sistema educativo te acaba defraudando, co tempo daste de conta de que as metodoloxías non teñen por que ser excluíntes. Notas froitos pasado o tempo, e o froito non é sempre directo, senón que ás veces é como reaccionamos a iso. Digamos que as vivencias tanto intelectuais como académicas van enriquecendo igualmente, e dá igual que nesta materia non che estean dando exactamente isto, porque a longo prazo iso tamén te nutre. En realidade todo o percorrido intelectual o vas facer despois, cando teñas a liberdade de escoller os teus traballos. Por iso, esas disciplinas das que falábamos, estrutura conceptual e así, aínda que en moitos casos sexas autodidacta e o fagas ti soa, si que hai estruturas que che veñen dadas e che axudan nun momento dado a organizar e estruturar. -
Pertencías a algunha asociación mentres estabas na universidade?
- Non, porque eu nunca fun de militar... Fun a campamentos, pero máis xa non. Eu tiven sempre unha resistencia para a militancia. [risas] Íamos a actividades, pero había quen se metía en grupos.
Aínda falamos o outro día eu e Comba Campoy. Nós, en xornalismo, o
que vives na facultade son experiencias intelectuais e artísticas. O habitual
en Santiago naqueles anos era que houbera moitas actividades. Era unha dinámica
que agora non se está dando na cidade. Nalgúns locais facían ciclo de cine todas as semanas... e outro tipo de actividades. A verdade é que boto en falta que haxa
este tipo de actividades na miña vida diaria.
Cando
se desenvolven certas dinámicas de grupo, eu sempre fun máis
anarquista: o individuo e o grupo, pero non a disolución do individuo no grupo... De aí que nunca fóra de militancia, aínda que
si participara en bastantes das actividades que se daban por parte das
asociacións. Hai que nutrir e nutrirse. -
ESTUDOS
Cóntanos un pouco da túa traxectoria a nivel formativo
- Acabei os estudos de Xornalismo en xuño do 2001. Eran 4 anos porque comezaron a baixar os anos, de 5 a 4, aínda que seguía sendo Licenciatura, non Diplomatura [3 anos] nin Grao [4 anos]. Logo pensei en meterme a Filosofía entre medio...
En setembro de 2001 comecei o Terceiro Ciclo: os Estudos de Doutorado. Eran dous anos: un ano de Seminarios e o TIT [Tesina, co título de Percepción do espectador contemporáneo. Experiencias estéticas e consumo.] Alégrome de tela acabado porque así achegueime á Filosofía doutra maneira, xunto coa técnica de escrita. Obtiven o Diploma de Estudos Avanzados en xuño de 2005.
Polo medio traballei nun plan de emprego. Estiven na Universidade de Comunicación. Os alumnos levaban a comunicación e facíamos unha revista trimestral (Revista Fonseca). Era Casares-Long quen estaba levando iso, que logo foi reitor... El escollía a quen entrevistar e iso. Tras isto fun a Barcelona. De feito comezara en Barcelona a facer o TIT e víñenme a Santiago para presentalo aquí, porque o estaba facendo coa USC.
Despois traballei no Auditorio de Galicia. Alí lin para a tesiña mentres era bedela no Auditorio. Había uns turnos xeniais que me permitían compaxinar cos meus estudos. Á vez de estar facendo a tesiña xurdiu o Máster de Arte, museoloxía e crítica contemporánea entre 2009 e 2010 coa Facultade de Xeografía e Historia e o Centro de Arte Contemporáneo de Galicia, CGAC. En xuño do 2011 foi cando presentei a tese -Achegas onto-éticas para a liberación do suxeito. Unha aproximación a partir da filosofía de Gilles Deleuze.
Nada, penso que foron moi bos anos... [risas]
Entre 2011-2021 comezáronse a ver os efectos da crise de 2008-2009. Nesa época morrera meu pai, entón, rematei a tese, fixen o depósito... e no 2011 volvín a Ourense.
A min chamáronme por primeira vez para substituír, porque fixen en 2007 as oposicións de Filosofía, e entrei nas listas cando me chamaron. No 2007-2008, coa disposición transitoria, era imposible sacar praza se non eras xa interino. Entón nós xa só íamos coa idea de intentar entrar nas listas porque dende sempre estivemos vivindo nunha situación de precariedade permanente. E mentres, neses anos ías facendo traballos, colaboracións..., sacando algo de diñeiro e ía vivindo, pero sempre foi esa dinámica. Tamén daba clases particulares.
No 2015 xa volveron a chamar. Xa volvín a traballar en secundaria. Realmente estiven durante tres-catro anos e, á par, investigando e escribindo. Neses anos publicáronse moitos libros meus e outros acerca do descontento que se tiña tras esta situación de crise. Despois continuei traballando e compatibilizando con escribir máis libros. -
Nunca consideraches introducirte na docencia universitaria?
- Bueno, eu sempre pensei que non... que as cousas veñen de dous lados... Eu pasaríame a vida aprendendo. Encantaríame estar nas aulas, mais non como profe senón como alumna, desfrutando e enriquecéndome de saber. Nunca o pensei de forma estruturada... Nunca tiven "obxectivos" a longo prazo. Guíome polos intereses do momento. -
PENSAMENTO
Ate agora estamos a preguntar algunhas das experiencias do teu pasado pero, e que hai do presente? Coa recuperación da “normalidade” tras a pandemia, que a todos nos afectou de algunha maneira, que pensas que cambiou con respecto á situación de antes? A filosofía axudou a convivir con esta nova situación?
- Vivimos nun Black Mirror. O outro existe para min, e iso... iso é un perigo e nótase en todas as actitudes narcisistas. Ollo con mirar a unha persoa aos ollos... ou sorrir. Antes facíamos así. A xente falábache... te coñecías... había moita socialización entre xeracións. Agora chegas aos sitios e non dis nada. Era mala educación cando eu crecín e agora non. Non forma parte da "norma social". É extraño. O extremo chega cando vas no ascensor e nin se saúda. A min encántame ir ás pozas de Ourense e ver a realidade de diálogo cos veciños cos que alí te atopabas, a naturalización dos corpos... estaba moi ben.
A nivel social, con todo ese discurso propagandístico dos medios, que é obviamente un disparate, o que estaba aflorando era todo o fascismo e as forzas reactivas de todos nós. Eu intentábame conter... [risas] Entón, iso, que saímos peor: hai maior desestructuración social, as incidencias psicolóxicas... está todo o mundo fatal... hai moitísima tensión.
Non podemos vivir na tensión social
destes anos, que é de loucura. O mal humor que tiña a xente, que tíñamos todos, viuse no nivel de violencia, nas reaccións... e penso que ía un pouco por aí,
de "tapiar as fugas" que ten o sistema para manter un certo equilibrio, control do malestar dunha sociedade. Ao capitalismo interésalle iso. O problema é que cando tapias certas fugas pois... como que non chega a colapsar porque vano regulando... pero o nivel de violencia está a incrementarse.
En canto á Filosofía, si que houbo durante a pandemia algunhas publicacións de libros... pero considero que o seu valor non se revaloriza nada... De feito, o que noto é que a xente, se hai uns anos os rapaces do instituto preguntábanse por cousas e mediante a filosofía podías enganchalos, agora enganchan menos... ou tardan máis... porque... demasiado difícil... Hai que escribir, hai que ler textos, hai que estar atentos... Noto como máis déficit de atención. Eu trato de falar con eles para que interioricen que as cousas leva tempo comprendelas... pero se frustran máis porque non o entenden "xa". Paréceme entón que todo o contrario, que incluso, digamos, na base social que se introduciu, tiña máis afinidade con respecto á filosofía, que é máis subversiva porque cuestionas... e che falan diso, de cousas que ti igual te estás preguntando nese momento... a identidade... ou a propia vida, existir... o que fóra que agora... non. Están máis encerrados na propia angustia...
Bueno, a ver, non todos... estou exaxerando...
A nivel social... máis fuga, máis banalidade, máis inmediatez á hora de intentar comprender discursos, máis polarización... Bueno, o que hai hoxe é un proceso de anti-intelectualismo que ten que ver moito co neofascismo. Digamos que o anti-intelectualismo está asumido polo brazo supostamente progresista do sistema, non soamente neofascismo. De maneira que o vemos coas eleccións... hai fugas cara a ultradereita, porque claro, o cultivo sociolóxico... É o fascismo como se ten analizado mil veces ao longo do século vinte.
Ligándoo un pouco coa pandemia, nós así de broma dicíamos: o pensamento crítico, a perspectiva crítica... en que termina? "En ser negacionista". [risas] Por iso eu digo... volvamos á Ilustración! Volvamos ao século XVIII! É que... [risas] O que dicíamos... é como que se está solapando un pouco. Que se cuestionas algo fundamentalmente quen está cuestionando xa é negacionismo... pois...
Moitas veces o falamos na aula. Parece que temos que volver a recuperar a distinción entre doxa -opinión- e episteme -coñecemento-. De cando estábamos analizando a Posmodernidade... e agora, teño que reivindicar a Platón... Unha vez que teñamos clara esa distinción volvemos a falar de filosofía da ciencia. -
Os nosos avós pasaron momentos durísimos e da nada só tiñan como obxectivo mellorar. Podemos pensar que non había tempo de angustiarse e acudir ao psicólogo para que lles axudara... Como concibes a angustia que sofren os individuos no século XXI?
- Aí... sabedes que a min gústanme moito os etno-psiquiatras, porque os nomeaba Deleuze... e que bueno, a
depresión era propiamente accidental. Máis que depresión hai angustia, ansiedade e así.
E miña nai tamén mo dicía: Íamos os domingos pola Porta da Pisca e éramos felices... É que non pensaban ao parecer niso, non che cabe a posibilidade de pensar na angustia e en se eres feliz ou non, en se te está a nutrir a túa vida... Todas esas cousas que falábamos antes. Non o pensas: falo. Producir a función social. Producindo subxectividade, que é un pouco como pensamos... non é que non haxa un suxeito a priori, por suposto coincide coa nosa forma; polo tanto as outras formas de subxectivación implican unha... si, unha limitación desa, senón que certamente estás moldeado doutra maneira é que non pensas en determinados, non te cuestionas determinadas historias.
E desa angustia da que vos falei antes... que se volvía por por riba da mesa... que non creo que inaugure ningunha corrente, pero debería de verse así. Esta historia de ese exceso de patoloxización e de medicación da angustia e do malestar... e tal. O que pasa é que vexo que a xente ten menos instrumentos conceptuais. Despóxante do aparato semiótico para poder pensar, entón estás perdido. -
Empregas moito “códigos semióticos" nos teus libros...
- Emprego moito "semiótico", "epistemoloxía", "ontoloxía"... Os códigos semióticos do capitalismo producen subxectivación. É por esta cuestión do capitalismo como "non teleolóxico" senón inmanente. Non é que alguén estea pensando como dirixir... é axiomático. Funciona de forma axiomática, de forma inmanente.
No 2005 [cando publicou O suxeito Posmoderno. Entre a estética e o consumo] non era tan claro... Agora é máis evidente esa recuperación da noción de progreso coa historia do transhumanismo. Iso si que o analizo no último libro. [Como não ser, tranquilamente, human@s. Técnica e política da Antigüidade à era neoliberal, 2021] Paréceme que estaban máis presentes esas características da Posmodernidade.
En realidade, estanse falando das mesmas tópicas dende vai máis de cen anos, senón máis; porque no 2005 era máis obxectos... pero agora é... digamos, dispositivos que incorporar. A cuestión da tecnoloxía tamén iría por aí: a conexión home-máquina... Incluso coa cuestión no ámbito da medicina. A cuestión xenética... cuestión da saúde... e o vínculo coa posibilidade de superar a condición humana, xa non só de encher de obxectos: os bens de consumo; ou sexa, que se dea ademais un proceso de virtualización das cousas, do mundo, e; por outro lado, que o progreso se leve máis ao ámbito do tecnolóxico, que implica esa historia de superación da condición humana, e que me parece que é un nihilismo, un nihilismo negativo/reactivo, ou sexa, segue sendo un platonismo e reactivo tamén. Esa discreción a fai Deleuze e Nietzsche da filosofía, que me interesa moito. -
Ímolo intentar ligar coa pregunta de se vivimos nunha caverna onde todo son meras apariencias... relacionándoo coas redes sociais. Axúdannos a ser máis libres... todo o contrario..?
- Nada indica iso... pero non son tecnófoba. Iso de "chegar a máis xente"... quizais tamén están as dinámicas dos algoritmos. Chegar a máis xente... os algoritmos e o capital... O xornalismo reconverteuse niso tamén. Unha historia no que ao final son técnicas de como facer en Facebook marketing para chegar a máis individuos... Canto diñeiro tes que poñer e como captar máis audiencia... Entonces non sei... e que tamén tes que competir con outras xestoras que non están ao teu nivel. Cando empezaba toda esta historia... principios dos 2000... si que había máis... digamos que estaba máis presente a posibilidade nómade na tecnoloxía. Pero despois, fixádevos que coa primeira lexislatura de Trump, se reconverteron os parámetros de Google como buscador... e agora son parámetros comerciais... A nivel estrutural, corporativo... é evidente que é así: Whatsapp, cando foi comprada por Facebook... y todo isto.
A comunicación non se basea só en contactar e mandar smiles... é algo máis profundo que a veces nin se dá na proximidade. É tamén a banalización de todos os conceptos... e despois que asumimos certos parámetros, certos enunciados que repetimos e asimilamos... Entón, a min non me parece que nos fagan máis libres por mil motivos... polas cuestións estas dos buratos negros de Bluetooth, os funcionamentos dos algoritmos, etc. E a nivel tamén neurolóxico estamos coa dopamina aí, buscando dopamina... é polo que engancha. Iso non quere dicir que sexa tecnófoba. Si que noto que cando tiña a vosa idade empezábamos a ter móbiles e evidentemente nin había nin Whatsapp, nin estabamos todo o día mensajeándonos... Quedábamos coa xente e tiñamos que baixar ás cabinas telefónicas a chamar a casa... que colas de estudantes... [risas]
Parece que estou a falar como se viaxara a través do tempo... [risas]
A nivel do individuo... aburrirse. Non é que nos aburramos, senón que estamos acostumados a esta relación de estímulo constante... e esa relación co tempo, non? Eu non me aburría cando era máis nova. Tamén nos afectou iso a nós mesmos, tamén nos cambiou... que pasa, que nun momento dado deime de conta que existe outra experiencia. E xa non entro nestas historias da aprobación, que ao final estannos dando os parámetros de comunidades moi arcaicas: a aprobación do outro. É dicir, hai escravitude e sometemento, menos liberdade. -
Os instrumentos tecnolóxicos son instrumentos de subxectivación [...]
- Eu aí diría que por un lado, e nese momento [2005] o que tes é que certamente as distintas formas de relacións cos distintos tipos de coñecemento (os clásicos: produtivo, poético, técnico... episteme e praxis) son formas específicas de subxectivación, especificamente o técnico. Bueno, e non é profundar moito... a razón instrumental... [risas] Pero despois a maiores tes 15 ou 16 anos de pasado... A cuestión do transhumanismo que diciamos antes. Agora esas formas de subxectivación xa están ao nivel do transhumano, ou sexa, que xa é como máis literal. -
[...] configuran superestruturas [...]
- As superestruturas nese sentido, no que acabo de dicir, as superestruturas non directamente os medios tecnolóxicos son os que xeran as superestruturas. Formarían parte da infraestrutura en tanto que instrumentos... [risas] Son conceptos que seguen sendo válidos... ou a min mo resultan... Entón a partir de aí si que emana unha superestrutura. Sobre todo que os propietarios de eses instrumentos, eses axentes que xeran ese tipo de instrumentos, xeran a infraestrutura tamén e aí vaste aos organigramas e esas cousas... como están conectadas unhas empresas coas outras que ao final acaban sendo tamén editoriais e medios de comunicación. Volvemos á lei do progreso, de que estamos comunicados, que todo é moi aburrido, que hai que facer entretidas as cousas axentes... [risas] -
[...] Hai que desfacerse da subxectivación [...]
- Claro, aí a cuestión de desfacer os micropoderes. A produción cultural responde aos intereses dunha infraestrutura... e a maneira de non reproducir de forma tan mimética "os micropoderes", toda esa estructura de dominación é desfacela.
Gústame manter a confrontación entre poder e potencia, e por exemplo como en Hannah Arendt como a potencia como algo máis inmanente... serían as chaves que temos nós para desfacer ese poder. Podería desenvolvelo máis... Unha vía posible sería dende o desexo, volvero inmanente... e polo tanto levas máis á potencia.... Depende dos autores dos que partamos para desenvolvelo. Por exemplo Deleuze, na lectura que pode facer de Spinoza, Antonio Negri, etc. En calquera caso, eu diría que non son as chaves do poder. Atribuiría esa expresión a que o poder é máis ben esa infraestrutura. -
O sistema patriarcal sempre tivo moi clara a definición de home e de muller, así como os roles que corresponden a cada un deles. O feminismo altera estas dicotomías? Consideras que a reformulación destes incrementa o espertar do regreso á tradición? Non se oe falar de novas feminidades mais si novas masculinidades, por que?
- O libro de Oiko-nomía do xénero. Relato das clausuras [2016] fala sobre este tema, que tamén o traballo de forma máis artística-estética coa fotografía.
Toda esta historia do brazo práctico e o brazo teórico do feminismo... pareceme que está, que dende un primeiro momento o que se fai é subvertir, quero dicir, eses debates internos dentro do feminismo que agora ultimamente máis que debates son sobre a cuestión do xénero. Xénero como construción cultural... xa estaba. A min non me parece que haxa que prescindir de esa distinción, independentemente... De feito penso que o queer se deriva un pouco das propostas que asentan o fundamento dos estudios de xénero pero tamén do posestruturalismo. E é certo que dentro da clasificación dos sexos, que tamén analizaba moito Foucault, e que segue despois Paul Preciado... certamente a clasificación é a partir da morfoxenética, da morfoloxía xenital; e que hai outros parámetros... e que hai, claro, un binarismo para segregar corpos... que claro, asumes conceptualmente, pero a min ségueme parecendo interesante e práctico, como resistencia, manter a diferencia entre os dous conceptos. Non me parece que sobren conceptos. Independientemente de que poidamos dentro da suma do que se entende como pensamento queer: binarismo que se fai a partir da segregación dos corpos e que está realmente atravesado, ademáis, por outros factores non tan evidentes. Pero me parece que segue sendo interesante manter esa construcción cultural.
Porque ata que o feminismo se fixo hexemónico, diría que polo 2015-16, por parte dos medios de comunicación cun ton máis liberal, sería antes de ser convertido en dogma, parecíame que era un exemplo moi interesante a imitar por outros ámbitos da esquerda, de asimilación da diferenza. A diferenza non é unha oposición, é enriquecedora, é diferencia positiva e está ben. E calquera cousa que funcione como dogma, desenvolve, e paréceme que dinamita o propio proceso. Allones tamén ten nun libro que acaba de sacar que di que socioloxicamente, todos os movementos, unha vez que consiguen certos obxectivos, empezan a desinflarse. Tamén, as dinámicas dos medios de comunicación, de como cuman algo... e despois tamén aspectos de dinamitar e cumar por parte do propio sistema de determinadas historias. Deleuze dinos que o capitalismo funciona como espazo liso, pero que en realidade non é un espazo liso, senón que está estriado. Estríano constantemente.
O que estaba interesante era a identidade en fluxo, nomadismo, devir, non pensar en xénero... e toda esta historia que realmente era o que interesaba, e agora realmente hai unha multiplicación de categorización e categorías que funcionan como oposicións, como excluíntes, e en realidade, venden a movida da democracia representativa porque se non te representan, non te nomean, non existes... e claro, esa é a lóxica da democracia representativa, pero en realidade para o sistema, para o seu progreso económico son targets de mercado, non hai representación. É representación como consumo.
Funme directamente xa digamos dentro das dinámicas do feminismo actual, non confrontado ás masculinidades. -
Lanzamos a cuestión porque temos escoitado falar das novas masculinidades, pero interésanos saber se consideras que ocorre o mesmo ou similar coa feminidade...
- Fíxate, eu observo que, na inmediatez, da mesma maneira que cando foi a crise tamén nós pensábamos que algunha xente tiña... consideraba que... incluso nós mesmos... que o capitalismo ía cambialo todo... pois nestas historias igual, que na inmediatez tense menos perspectiva e logo a sensación que teño é que, dentro das novas...
Fixádevos na nova exaltación que se está a facer outra vez da maternidade (Eurovisión): as novas feminidades son as novas "neo-nais"; que en realidade é a mesma relación que tiña antes eu coa miña nai. Pero fíxate, eu díxenllo de broma a miña nai: ti sempre tes un caldo na neveira... non sei que. A exaltación da maternidade no fascismo é o que se fixo, o que se fai. E con respecto a esas novas feminidades ou as novas tal que non se falan... se resitúan un pouco tal... E despois iso, as novas masculinidades... paréceme un pouco unha cuestión patriarcal porque segue estando o foco neles e nós tirándonos dos pelos. -
Cambiando un pouco de asunto para ir pechando esta interesante conversa... con respecto ás publicacións, tes de media un libro por ano aproximadamente, ademais de outros artigos...
- Si, ademais de ser un proceso complicado é moi lento. De feito cando logras publicar xa estas argallando outro proxecto diferente. -
Probas en varias editoriais cando decides envialos?
- Depende. Non teño moita paciencia, entón cando teño algo que sei que hai que volver a editar pero que máis ou menos xa está, envíoo un pouco ó azar. Tamén depende un pouco de como estean cada unha delas... O de publicar en certas editoriais é por un tema máis operativo, non me gusta esperar, entón onde antes publique. -
Canto dura o tempo de documentación previo?
- Mediante as rutinas vou formándome, recopilando lecturas, recollendo datos, para escrituras posteriores. Tardo entro un ano ou dous. -
Cales dirías que son as túas principais influencias, en canto autores e correntes de pensamento?
- Deleuze en filosofía, aínda que me interesa transitar por autores. A filosofía grega tamén me fascina. En calquera caso, como digo, interésanme porque che ofrecen ferramentas para poder pensar, xa sabedes. Como icona, en literatura, Lispector.
Que sensacións/sentimentos se espertan cando che comunican que unha das túas obras vai ser premiada?
- Pois estaba preparando as oposicións para auxiliar de administrativo, eran as tres da tarde e estaba a punto de chegar e me chamaron. Foi como: que ben, que ben! e así... Con certa timidez... -
En relación as túas primeiras obras e as últimas, digamos que o pensar cambia co tempo. Arrepentícheste de algún que escribiches?
- Non, porque odio relerme. Diferencio o estado de cando estou a escribir e logo a vida cotiá. Deleuze fala sobre a viaxe interior... pero en realidade non é sempre cara adentro. Escribes cando non comprendes algo e a forma de comprendelo é escribilo, organizando. -
Na parte de ensaio falas de preocupacións de cara a iso que te rodea, o ti fronte ao resto, pero, nos libros de poesía si que vemos que é máis tratar de coñecerte a ti ou como sentes "x" situacións. É como que dunha situación cotiá creas unha metáfora diso...
- Si, é certo que si que son descricións físicas pero que tratan da metafísica. Moitas delas son da miña nai que cultiva dende que se xubilou. Porque en cada acontecemento físico, hai unha lectura metafísica. Ultimamente si que necesito tamén, igual me sinto máis cómoda no co-proceso interior que no externo, e non só nun plano máis filosófico, no ensaio... senón... interésanme máis personaxes. -
Ti tes a posibilidade de estar en contacto con rapaces de diversas idades, ao mesmo tempo que coa túa obra accedes a un público máis especializado. Cres que a túa influencia como intelectual é a mesma ou limítase en cada un dos campos?
- Separo totalmente os dous ámbitos. Ás veces atópome con algún que busca aos profesores polas redes e pregúntanche... pero trato de disimular. Non vou caer na tentación do ego... [risas] Incluso me parece perigoso mesturalos, porque non sabes nunca con quen estás... Son funcións distintas e os principios de autoridade e tal... De feito explicito todo o tempo que non quero ser unha figura de poder, porque teñen que ser suxeitos autónomos... [risas] -
Pois chegamos ao fin... Foi un pracer coñecerte en persoa e desfrutar da túa compañía. Esperamos que che vaia moi ben e que sigas publicando. Grazas polo teu tempo Rebeca.
Entrevista e edición realizada por:
Ouri Cames, Mar Ferreiro Rey e Inés Cao Núñez
ANEXO I - OBRAS PUBLICADAS
Ensaio
(2006). O suxeiro Posmoderno. Entre a estética e o consumo. Vigo: Galaxia.
(2013). A revolución non vai ser televisada. Vigo: Euseino?
(2014). E metereime a miña Lei no seu peito. Santiago de Compostela: Estaleiro.
(2015). Capitalismo e fascismo. Psico-ontoloxía da escravitude. Vigo: Euseino?
(2016). Oiko-nomía do xénero. Relato das clausuras. Rianxo: Axouxere.
(2018). A verdade errada e a representación errante. Vigo: Euseino?
(2019). Animais de estimação e bestas de companhia. Santiago de Compostela: Através.
(2021). Como não ser, tranquilamente, human@s. Técnica e política da Antigüidade à era neoliberal. Vigo: Através.
Poesía
(2016). O canto da Síbila. Vigo: Galaxia.
(2019). Libro de horas. Pontevedra: Urutau.
Narrativa
(2020). Éxodo. Madrid: Ápeiron.
(2011). repeat to fade. Santiago de Compostela: Estaleiro.
Obras Colaborativas
"A
revolución como frecuencia e o comunismo como onto-ética”. (2016). En T. Moure,
Bolxeviques 1917-2007. Vigo: Xerais.
"Obturador
e precursor escuro: instalacións que naturalmente se capturan". (2017). En
A. Rodríguez, Instalacións e outras deformidades pseudoartísticas no
territorio rururbano. SauroBuks.
"Sempre vou coas folerpas da túa nada". (2017). En J. E. L, Manuel María. Libro colectivo de homenaxe no seu día das Letras Galegas 17 de maio de 2016. Lugo: Deputación de Lugo.
“Un xardín de medio lado. Antoloxía.” (2019). En M. D. Vaz, Un xardín de medio lado. Antoloxía. Pontevedra: Urutau.
Fotografía
Who the fuck is Alice (Feminidades | Resistencias | ICON |
Operarias | As mozas das cancións.) (2016). XXXIV Outono Fotográfico.
Baceiredo, R.; Villalba C.; Samblanet L.E.; Egaña, L.; Lo Cascio, M.; Mara, K.; Cheirasco, G.; Renz, T.; Nata; Roby F.; Alegre M.; Santos, C.; Blantz K.; Emma. (2017). Paintings of all o fus - Brilliant Women Talking About Rape Again. Gender as Collage #6.
ANEXO II - ARTIGOS
(2006). "Road to nowhere" en Cen anos coa Real Academia Galega 1906-2006. Grial: Revista galega de cultura nº171. Vigo: Galaxia, 81-83.
(2007). Comunidade, liberdade e razóns. Universidade da Coruña: Revista Interea nº9, 42.
(2007). Instituto Catalán de Industrias Culturais de Catalunya, unha aposta pola "cultura de mercado" en Escaramuza. Revista da Asociación de Actores e Actrices de Galicia nº23, 6-7.
(2012). "Nos desertos hai tribos" en Metropolizar. Habitar entre cidades. Grial: Revista galega de cultura nº195. Vigo: Galaxia, 77-79.
(2013). Das identidades alternas ás alternativas: saír dos corpos programados. Anotacións sobre literatura e filosofía nº2. Vigo: Euseino?, 44.
(2015). "Funcións sociais, xénero e propiedade" en As conferencias da Sorbona. Corpos, propiedade e subxectivación. Anotacións sobre literatura e filosofía Vol.1 nº1. Vigo: Euseino?, 33-59.
(2015). Comunidades e poder: mareas e desexos. Santiago de Compostela: Revista Internacional de Comunicación e Desenvolvemento nº8, 117-125.
(2016). "Distopía: algunhas bases modernas dunha imaxinación violenta" en Comáros. Uvigo: Revista interdisciplinar de Pensamento Galego Vol.1 nº2, 35-48.
(2017). "Deus é am-arkhé". Axouxere.
(2017). "Os límites do mindo lingüístico da burguesía eran estritos" en Tentativas críticas #3. Santiago de Compostela: Centro Galego de Arte Contemporánea, 94-99.
(2018). "O elefante e a esfinge". Portal Galego da Lingua.
(2021). "A identidade sexual faise existir e é produtiva. Ou como o sistema tapia poros". Revirada. Revista Feminista.
(2021). "Glossário da Boa Vida" en Praceres. Calidoscópica. Caderno de Fotografía nº7, 18-27.
(2021). "Repensar o logos como garante da diverxencia democrática" en Indultos e arroutadas patrióticas. Revista Tempos Novos nº290.
(2022). "Los cuerpos inscritos: género, moda y literatura" en Theory Now, Journal of literature, critique and thought Vol.5 nº1. Revista Universidad de Granada, 192-212.
